Taşeron İşçiliğinin Kaldırılması Hakkında Kanun Teklifi

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında (Taşeron İşçiliğinin Kaldırılması) Kanun Teklifi gerekçesi ilişikte sunulmuştur.

Gereği için arz ederiz.  

         Engin Altay                                Levent Gök                              Özgür Özel

  İstanbul Milletvekili               Ankara Milletvekili              Manisa Milletvekili

CHP Grup Başkanvekili      CHP Grup Başkanvekili        CHP Grup Başkanvekili 

GENEL GEREKÇE

Bilindiği gibi, kamu kurum ve kuruluşlarının büyük çoğunluğunda temizlik, güvenlik, yemek ve taşıma gibi birçok hizmet ihale yapılmak suretiyle özel kesim işverenlerinden temin edilmektedir. Bu sisteme genel olarak taşeron sistemi, çalışanlara ise taşeron işçi denilmektedir.

Ülkemizde uygulanmakta olan taşeron sistemi, ucuz işçilik yaratmak ve taşeron firmalara kaynak aktarmak amacı üzerine tesis edilmiştir. Taşeron sistemi sonuçları itibarıyla çalışanlar ve aileleri üzerinde geniş olumsuz etkiler yaratmaktadır. Uygulama sonuçları taşeron sisteminin, hem çalışanların mali ve sosyal haklarının istismarına yol açtığını hem de kamu kurum ve kuruluşları için beklenen verimliliği sağlamadığını göstermektedir. Taşeron işçi uygulamasının tek memnun tarafı vardır o da ihale ile işi alan işverenlerdir. Belirtilen bu nedenlerle, modern kölelik olarak da adlandırılan taşeron işçilik sistemi, toplumun ivedi olarak çözüm bekleyen en önemli sorunlarından birisi haline gelmiştir.

Türkiye’deki taşeron işçilerin önemli bir kısmı; sendika üyesi olamamaktadır; iş güvencesinden yoksundur; ücret güvenceleri yoktur ve zamanında ödenmemektedir; kıdem tazminatından mahrum bırakılmaktadır; yıllık ücretli izinlerini kullanamamaktadır; iş tanımları net olmadığı için her türlü işte çalıştırılmaktadır.

Çağdaş iş hukukunun amacı çalışanların haklarını korumak ve geliştirmektir. Çalışma hayatının yapısal bir sorunu hâline geldiği ve her geçen gün daha da derinleştiği bilinen taşeron işçilik sisteminin, mevcut düzenlemeler ve politikalarla çözülmesi mümkün olamadığından yeni bir yasal düzenleme yapılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu bağlamda taşeron işçilerin yasal haklarının güvence altına alınarak korunması için işbu kanun teklifi hazırlanmıştır.

Kanun teklifiyle mağdur işçilerin çalıştıkları kamu kurum ve kuruluşlarının kadrolarına geçirilerek mağduriyetlerinin giderilmesi ve kamuda verimliliğin artırılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu veya diğer kanun hükümleri çerçevesinde, hizmet alımı için yapılan sözleşmeler gereğince, yüklenici firmalar aracılığıyla, bir kanunla veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile bunların doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin en az yüzde ellisine sahip oldukları ortaklıklarda, çalıştırılan taşeron işçilerden, işçiler tarafından yapılması gereken işlerde çalıştırılanların sürekli işçi kadrolarına, diğerlerinin ise sözleşmeli personel pozisyonlarına geçirilmesi öngörülmektedir. Ayrıca kanun teklifiyle taşeron firmalarca kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin kadroya alınmasını yasaklayan düzenlemeler de yürürlükten kaldırılmaktadır. 

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Kamu kurum ve kuruluşları ile bunların ortaklıklarının, hizmet alımı için yaptıkları sözleşmeler kapsamında yükleniciler aracığıyla istihdam edilen taşeron işçiler asıl işveren olan kamu kurum ve kuruluşlarının kadrolarına atanmaktadır.

MADDE 2- Taşeron işçilerin kamu kurum ve kuruluşlarının kadrolarına atanmalarını engelleyen hükümlerin yürürlükten kaldırılmaktadır. 

MADDE 3- Yürürlük maddesidir. 

MADDE 4– Yürütme maddesidir.

KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA TAŞERON FİRMALAR ARACILIĞIYLA İSTİHDAM EDİLENLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLMESİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa aşağıdaki geçici 42 nci madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 42- Bu Kanunun kapsamında olan genel bütçeye dahil kamu idareleri, özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik kurumları, düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı idareler ve kur­duk­la­rı ve­ya üye ol­duk­la­rı ma­hallî ida­re bir­lik­le­ri (köylere hizmet götürme birlikleri hariç), mü­es­se­se, iş­let­me (Türk Ti­ca­ret Ka­nu­nu hü­küm­le­ri­ne gö­re ku­rul­muş olan şir­ket­ler ha­riç) ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rın­da, kanunlarla kurulan fonlar ve ke­fa­let san­dık­la­rında, özel ka­nun­lar­la ku­ru­lan ku­ru­luş ve te­şek­kül­ler ile hizmetlerini ge­nel büt­çe­nin trans­fer ter­tip­le­rin­den yar­dım ala­rak yü­rü­ten ka­mu ku­rum ve kuruluş­la­rın­da, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu veya diğer mevzuat hükümlerine göre hizmet satın alınması suretiyle yürütülen (personel taşıma işleri hariç) işlerde; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihin 90 gün öncesine kadar 2015 yılında fiilen en az 90 gün çalışanlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 90 gün içinde çalıştıkları kurumlara yazılı olarak başvuranlar; Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları ile eğitim durumları ve hizmet sözleşmelerindeki pozisyonları esas alınarak, bu Kanunun 36 ncı maddesindeki Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri ile Yardımcı Hizmetler Sınıfına, bunlardan belediye zabıtası, itfaiye eri ve bunların yardımcıları olarak çalışanlar ise Genel İdare Hizmetleri sınıfına başkaca bir işleme gerek kalmaksızın ve kadro şartı aranmaksızın atanırlar.

Bunların eğitim durumları itibariyle atanabilecekleri memuriyete giriş derece ve kademelerine, bu Kanuna tabi kurum ve kuruluşlarda hizmet alımı suretiyle geçirdikleri sürenin her yılı bir kademe ve her üç yılı bir derece sayılmak ve yükselebilecekleri derece ve kademeleri geçmemek suretiyle eklenerek intibakları yapılır.

Bunların atandıkları tarihten itibaren maaşları, intibaklarının yapıldığı derece ve kademe üzerinden ödenir ve hizmet alımı suretiyle geçirdikleri sürelere ilişkin olarak fark ödemesi yapılmaz.

Ataması yapılanların kadrolarına ilişkin bilgiler kurumlarınca 90 gün içerisinde Devlet Personel Başkanlığına bildirilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili bölümüne kurumlar itibariyle eklenir.”

MADDE 2- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa aşağıdaki geçici 43 ncü madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 43- Bu Kanunun kapsamında olan genel bütçeye dahil kamu idareleri, özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik kurumları, düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı idareler ve kur­duk­la­rı ve­ya üye ol­duk­la­rı ma­hallî ida­re bir­lik­le­ri (köylere hizmet götürme birlikleri hariç), mü­es­se­se, işlet­me (Türk Ti­ca­ret Ka­nu­nu hü­küm­le­ri­ne gö­re ku­rul­muş olan şir­ket­ler ha­riç) ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rın­da, kanunlarla kurulan fonlar ve ke­fa­let san­dık­la­rında, özel ka­nun­lar­la kuru­lan ku­ru­luş ve te­şek­kül­ler ile hizmetlerini ge­nel büt­çe­nin trans­fer ter­tip­le­rin­den yar­dım ala­rak yü­rü­ten ka­mu ku­rum ve kuruluş­la­rın­da, 2014 yı­lı içe­ri­sin­de usu­lü­ne uygun ola­rak vi­ze­si ya­pıl­mış ge­çi­ci iş po­zis­yon­la­rın­da top­lam 6 ay ve­ya da­ha faz­la sü­rey­le ça­lışan ya da 2013 ve­ya 2014 yıl­la­rın­da ay­nı şart­lar­da ça­lı­şıp da as­ker­lik, doğum ve­ya sağ­lık ku­ru­lu ra­po­ruy­la bel­ge­len­di­ri­len sağ­lık so­run­la­rı nedeniyle iş sözleşme­le­ri as­kı­da ka­lan­lar dahil geçici işçilerden;  şan­ti­ye, atöl­ye, tesis, park, bahçe, çift­lik, ara­zi gi­bi iş­çi is­tih­da­mı­nın zo­run­lu ol­du­ğu yer­ler­de iş­çi­ler eliy­le gördürül­me­si ge­re­ken işlerde fii­len ça­lı­şan­lar, bu Kanunun 4 üncü maddesinin (D) fıkrası uyarınca sü­rek­li işçi kad­ro­la­rı­na; kapsama dahil kamu kurum ve kuruluşlarında fiilen genel idare esaslarına göre asli ve sürekli kamu hizmetlerinin yürütülmesinde çalışanlar ise bu Kanunun 4 üncü maddesinin (A) fıkrası uyarınca memur kadrolarına başkaca bir işleme gerek kalmaksızın ve kadro şartı aranmaksızın bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 90 gün içinde atanırlar.

Sürekli işçi kadrolarına atananlara toplu iş sözleşmesi yapılıncaya kadar, mevcut ücretlerine 2015 yılı ve sonraki yıllarda toplu iş sözleşmeleri ile belirlenecek genel ücret artışı uygulanır.

Memur kadrolarına atanacaklardan fiilen yönetim, icra, büro ve benzeri işleri yapanlar, Bu Kanunun 36 ncı maddesindeki Genel İdare Hizmetleri Sınıfına; fiilen her türlü yazı ve dosya dağıtma ve toplama, müracaat sahiplerini karşılama ve yol gösterme, hizmet yerlerini temizleme, aydınlatma ve ısıtma işleri ile tedavi kurumlarında hastaların ve hastanelerin temizliği ve basit bakımı ile ilgili hizmetleri yapan veya kurumlarda koruma ve muhafaza hizmetleri gibi ana hizmetlere yardımcı mahiyetteki görevler ile kurumun özel bünyesine göre bu ve benzeri mahiyette işleri yapanlar Yardımcı Hizmetler Sınıfına; en az lise derecesinde mesleki teknik okullardan mezun olanlar, mesleki unvanlarıyla Teknik Hizmetler Sınıfına atanırlar.

Memur kadrolarına atananların eğitim durumları itibariyle atanabilecekleri memuriyete giriş derece ve kademelerine, bu Kanuna tabi kurum ve kuruluşlarda geçici işçi pozisyonlarında geçirdikleri sürenin her yılı bir kademe ve her üç yılı bir derece sayılmak ve yükselebilecekleri derece ve kademeleri geçmemek suretiyle eklenerek intibakları yapılır. Bunların atandıkları tarihten itibaren maaşları, intibaklarının yapıldığı derece ve kademe üzerinden ödenir ve geçici işçi statüsünde geçirdikleri sürelere ilişkin olarak fark ödemesi yapılmaz.

Sü­rek­li iş­çi veya memur kad­ro­la­rı­na atanacaklar için öncelikle ilgili idare, kurum ve kuruluşların mevcut boş işçi veya memur kadroları kullanılır. Sürekli işçi kadrolarının yetmemesi halinde ataması yapılan kadrolara ilişkin bilgiler 90 gün içinde Maliye Bakanlığına bildirilerek ilgili mevzuat hükümlerine göre sürekli işçi kadroları vize edilir; memur kadrolarının yetmemesi halinde ataması yapılan kadrolara ilişkin bilgiler ilgili idare, kurum veya kuruluşlarca 90 gün içerisinde Devlet Personel Başkanlığına bildirilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili bölümüne kurumlar itibariyle eklenir.

Bu maddenin uygulanmasında ortaya çıkacak sorunları çözmeye Devlet Personel Başkanlığı yetkilidir.” 

MADDE 3- 8.6.1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “İstihdam Şekilleri” başlıklı mülga 42 nci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

“MADDE 42- Ka­mu ik­ti­sa­dî te­şeb­büs­le­ri, müessese ve bağ­lı or­tak­lık­la­rı (iştirakler ha­riç) ile 24.11.1994 ta­rih­li ve 4046 sa­yı­lı Özel­leş­tir­me Uy­gu­la­ma­la­rı Hak­kın­da Ka­nun çerçeve­sin­de özel­leş­tir­me kap­sa­mın­da ve­ya prog­ra­mın­da bu­lu­nan­lar­dan sermayesinin % 50’sin­den faz­la­sı ka­mu­ya ait ku­ru­luş­ların; ana faaliyet alanına giren işleri, rödovans sözleşmesi, kiralama sözleşmesi, hizmet satın alınması ve benzeri yollarla yüklenici veya alt yükleniciler eliyle yürütülemez; bu amaçla ihaleye çıkılamaz, sözleşme yapılamaz, ödemede bulunulamaz, gelir elde edilemez. Buna ilişkin olarak yapılan sözleşmeler hükümsüzdür. Diğer kanunların bu maddeye aykırı hükümleri uygulanmaz.”

MADDE 4- 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “Personel İhtiyacı” başlıklı mülga 43 ncü maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. 

“İşçi İhtiyacının Karşılanması

MADDE 43- Ka­mu İk­ti­sa­dî Te­şeb­büs­le­ri, müessese ve bağ­lı or­tak­lık­la­rı (iş­ti­rak­ler ha­riç) ile 24.11.1994 ta­rih­li ve 4046 sa­yı­lı Özel­leş­tir­me Uy­gu­la­ma­la­rı Hak­kın­da Ka­nun çerçeve­sin­de özel­leş­tir­me kap­sa­mın­da ve­ya prog­ra­mın­da bu­lu­nan­lar­dan sermayesinin % 50’sin­den faz­la­sı ka­mu­ya ait ku­ru­luş­ların ana faaliyet alanlarında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu veya diğer mevzuat hükümlerine göre hizmet satın alınması, rödovans sözleşmesi, kiralama sözleşmesi veya benzeri yollarla yüklenici veya alt yükleniciler aracılığıyla yürütülen işlerde; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihin 90 gün öncesine kadar 2015 yılında fiilen en az 90 gün çalışanlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 90 gün içinde çalıştıkları kurumlara yazılı olarak başvuranlar; Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları ile pozisyonları esas alınarak ilgili Kamu İktisadi Teşebbüsü, müessese ve bağlı ortaklıklarının veya özel­leş­tir­me kap­sa­mın­da ve­ya prog­ra­mın­da bu­lu­nan­lar­dan sermayesinin % 50’sin­den faz­la­sı ka­mu­ya ait ku­ru­luş­ların sürekli işçi kadrolarına başkaca bir işleme gerek kalmaksızın atanırlar.

Sü­rek­li iş­çi kad­ro­la­rı­na atanacak iş­çi­ler için ön­ce­lik­li ola­rak il­gi­li Kamu İktisadi Teşebbüsü, müessese ve bağlı ortaklıklarının veya özel­leş­tir­me kap­sa­mın­da ve­ya prog­ra­mın­da bu­lu­nan­lar­dan sermayesinin % 50’sin­den faz­la­sı ka­mu­ya ait kuruluşların mev­cut boş sü­rek­li iş­çi kad­ro­la­rı kulla­nı­lır. Sü­rek­li iş­çi kad­ro­la­rı­nın ye­ter­li ol­ma­ma­sı hâlin­de, il­gi­li mev­zu­at hü­küm­le­ri çer­çe­ve­sin­de bunlar için sü­rek­li iş­çi kad­ro­la­rı vi­ze edi­lir.

Sürekli işçi kadrolarına atananlara toplu iş sözleşmesi yapılıncaya kadar, mevcut ücretlerine 2015 yılı ve sonraki yıllarda toplu iş sözleşmeleri ile belirlenecek genel ücret artışı uygulanır.”

MADDE 5- a) 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin sekizinci ve dokuzuncu fıkraları,

1. b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinin; “III – SAĞLIK HİZMETLERİ VE YARDIMCI SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI” başlıklı kısmının son cümlesi ile “VIII – YARDIMCI HİZMETLER SINIFI” başlıklı kısmının ikinci fıkrası,

Yürürlükten kaldırılmıştır. 

MADDE 6- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 

MADDE 7– Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.